Medikal gaz; tanı, tedavi ve
anestezide kullanılmak üzere üretilmiş ve paketlenmiş gaz olarak tanımlanır.
Yasal açıdan ilaç olarak kabul edilen bu gazlar oksijen, azot protoksit,
nitrojen ve medikal hava olup basınç altında silindir veya tanklara doldurulur.
Ameliyathanelere dağılımı ya doğrudan ameliyathanede bulunan silindirlerle veya
merkezî gaz santralinden yapılır.
Merkezî Gaz Santrali
Merkezî
gaz santralinde, gazlar birbirine bağlanmış büyük silindir
(H-silindirleri, silindir bankası) veya tanklar içinde bulundurulur
(Bakınız Resim 1.3).
Oksijen tankları:
Bilim, tıp ve sanayi, zaman zaman çok düşük sıcaklıklara gereksinim
duyar. -273’ün altındaki sıcaklıklar, kriyojenik (çok düşük sıcaklık)
sıcaklıklardır.
Sıvı oksijen tankı, oksijeni -175 ile -1500C’de sıvı hâlde bulunduran kriyojenik bir termos gibidir. Tankın altından bir bakır boru ile akan sıvı oksijen, bir buharlaştırıcıdan geçirilerek boru hattına verilir. Bu şekilde silindirlerin 4 katı miktarda oksijen sağlanır.
Gaz silindirleri: Medikal gaz kaynağı olan silindirler, merkezî gaz santralinde bulunan H- silindirler ile E- silindirler (yedek gaz silindirleri ) şeklinde ikiye ayrılır. H- silindirleri yedek gaz silindirlerine göre daha büyük olup merkezî gaz santralinde kullanılmaktadırlar. Sıklıkla küçük hastanelerde H- silindir gruplarının bir araya gelmesiyle oluşan silindir bankaları kullanılır. Her zaman sadece tek banka kullanılmaktadır. Her bankadaki silindir sayısı günlük beklenen gereksinime göre belirlenmektedir. Her grup silindir tükendiğinde bankaları otomatik olarak değişir.
Medikal Gazların Ameliyathaneye Transferi
Medikal gazların özellikle büyük hastanelerde merkezî gaz santralinden ameliyathaneye taşınması için bakır borulardan oluşan boru hattı kullanılır. Boru hattı daha ekonomik, daha kolay, daha sessiz ve az yer kaplayan bir sistemdir. Bakır borular üzerinde, taşıdıkları gazın cinsini gösteren renk kodları bulunur.
Hastanelerin bazı zamanlarda tamirat ve inşası veya yenilenmesi sırasında gaz borularının yanlış döşenmesi, boru hattının nitrojen ile yıkanması, her gaz için ayrı bağlantı kodu veya sistemi kullanılmaması ölümle sonuçlanan kazalara neden olmuştur. İstenmeyen kazaların önlenmesi için boru hattı ve bağlantılarına yönelik uluslararası standartlara uygun ulusal standartlar ve yasal düzenlemeler yapılması gereklidir.
Boru hattı üzerindeki herhangi bir işlemden sonra hatlar mutlaka oksijen analizörü (algılayıcı) ile kontrol edilmeli, doğru gazın doğru hatta olduğu kesinleştirilmelidir.
Yıllar içinde boru hattında yıpranma, aşınma, partikül birikimi vs. olabilir. Bu durum yetersiz gaz akımı yanında anestezi cihazı ve ventilatörlerin bozulmasına neden olabilir.
Hastanelerin gaz sunum sistemleri operasyon odasında tavandan sarkan hortumlar ya da karmaşık eklemli kollar şeklinde görülür. Anestezi cihazı, boru sistemlerinin çıkışlarına renk kodlu hortumlarla bağlıdır.
Hortumların diğer ucu anestezi makinesine başka birinin yerine kullanılamayan ve yanlış hortumun kullanılmasını önleyen bir çap indeks emniyet sistemi (çigs) ile bağlanır. Böylece yanlış bağlantı riski ortadan kalkar.
Anestezi cihazlarının çoğu oksijen, azot protoksit (nitröz oksit) ve hava içeren gaz girişlerine sahiptir. Cihazlarda boru hattından gelen esas gaz kaynağı için ayrı, tali gaz kaynağı olan yedek silindir için ayrı girişler bulunur. Makinelerin, bir tanesi boru hattı basıncı, bir tanesi de silindir basıncı için olmak üzere iki gaz giriş basınç manometresi mevcuttur.
Anestezi cihazı üzerinde gaz basıncının düştüğünü gösteren sesli ve ışıklı alarm sistemleri bulunmaktadır. Medikal gaz kaynakları ve boru sistemleri sürekli olarak merkezî ve yerel alarm sistemleri tarafından kontrol edilmektedir.
Yedek Gaz Silindirleri
Gaz boru sisteminde problem veya yetersizlik olduğu durumlarda kullanılmak üzere anestezi cihazının arkasında, silindir taşıyıcılar üzerinde yerleşmiş olan oksijen ve azot protoksit silindirleri, yedek gaz silindirleri (E-silindir, tüp) olarak adlandırılır.
Medikal gazlar (genellikle azot protoksit ve oksijen ) ameliyathanelerde molibden çelikten yapılmış E-silindirlerde bulundurulur. Bu silindirler her zaman acil durumlarda kullanılır.
Yedek gaz silindirleri, kullanılmadığı durumlarda kapalı tutulur. Her ülkenin, bu silindirlerin yapımı ve kullanımına ait kural ve standartları vardır. Hafif olmaları için molibden çeliğinden yapılır ve belirli zaman aralıkları ile bazı dayanıklılık testlerinden geçirilir.
Silindirlerin içlerindeki gazın cinsine göre farklı renkte boyanmaları gerekir. Uluslararası renk koduna göre standart tüp renkleri aşağıda gösterildiği gibidir.
Anestezi cihazının tamiri için buraya tıklayınız.
Silindir Girişleri ve Cihaz Üzerinde Silindirlerin Yerleşimi
E- silindirleri anestezi cihazının arka tarafına yerleştirilir ve genellikle boru hattında bir bozukluk olduğunda yardımcı kaynak olarak kullanılır. Bazı makineler iki oksijen silindirine sahiptir. Böylelikle biri değiştirilirken diğeri kullanılabilir.
Bir silindirin anestezi cihazı üzerinde yanlış yere bağlanmasını önlemek için çeşitli yöntemler vardır. E- silindirler için daha çok pin indeks sistemi kullanılmaktadır. Silindir başı üzerinde içinde bulunan gaza göre farklı konumlara yerleştirilen iki çıkıntı (pin) cihaz üzerinde bunlara uygun deliklere girmektedir.
Daha büyük silindirler için farklı yönlerde işleyen vida sistemleri kullanılmaktadır.
Basınç Regülatörleri
Manometre, silindir içindeki gazın basıncını gösterirken regülatör (basınç indirgeyici valf) basınç altındaki gazın daha düşük ve sabit bir basınçla çıkışını sağlar.
Boru hattı gaz dağıtma sistemlerinde bulunan ve nispeten sabit olan basınçtan farklı olarak silindirlerde yüksek ve değişken gaz basıncı bulunur. Bu basınç, gaz akımının kontrolünü zor ve potansiyel olarak tehlikeli hâle getirir. Emniyeti artırmak ve silindirdeki gazların en üst düzeyde kullanımını sağlamak için makinelerde gaz, akım valfinden geçmeden önce, silindirdeki gaz basıncını 45–47 psi’e düşüren regülatörlerden geçirilerek kullanılır.
Boru hattı sisteminden biraz daha düşük olan bu basınç eğer yedek gaz silindiri açık bırakılacak olursa öncelikle boru hattındaki gazın kullanımına imkân verir (boru hattındaki basınç 45 psi’e düşmedikçe). Anestezi cihazı fiyatları böyle bir durumda öncelikle yüksek basınçlı (boru hattındaki 55 psi basınçlı) gazı tercih eder. Boru hattında herhangi bir problem olmadıkça yedek silindirler içindeki gaz kullanılmaz.
Her gaz için yüksek basınç düşürücü valf bulunur. Bunlar gaz basıncı makinenin maksimum emniyet sınırını geçtiğinde örneğin silindirdeki regülatör bozukluğunda açılacak şekilde ayarlanmıştır.
Bazı makinelerde boru hattının basıncını daha fazla düşürmek için iki regülatör kullanılır.
Regülatörlerin, gazın cinsi ve silindirin büyüklüğüne uygun olması ve temiz tutulması gerekir.
Silindirlerin Kullanımında Dikkat Edilecek Noktalar
Silindirlerin güvenle bir kullanılabilmesi için aşağıdaki önerilere uyulmalıdır.
Sıvı oksijen tankı, oksijeni -175 ile -1500C’de sıvı hâlde bulunduran kriyojenik bir termos gibidir. Tankın altından bir bakır boru ile akan sıvı oksijen, bir buharlaştırıcıdan geçirilerek boru hattına verilir. Bu şekilde silindirlerin 4 katı miktarda oksijen sağlanır.
Gaz silindirleri: Medikal gaz kaynağı olan silindirler, merkezî gaz santralinde bulunan H- silindirler ile E- silindirler (yedek gaz silindirleri ) şeklinde ikiye ayrılır. H- silindirleri yedek gaz silindirlerine göre daha büyük olup merkezî gaz santralinde kullanılmaktadırlar. Sıklıkla küçük hastanelerde H- silindir gruplarının bir araya gelmesiyle oluşan silindir bankaları kullanılır. Her zaman sadece tek banka kullanılmaktadır. Her bankadaki silindir sayısı günlük beklenen gereksinime göre belirlenmektedir. Her grup silindir tükendiğinde bankaları otomatik olarak değişir.
Medikal Gazların Ameliyathaneye Transferi
Medikal gazların özellikle büyük hastanelerde merkezî gaz santralinden ameliyathaneye taşınması için bakır borulardan oluşan boru hattı kullanılır. Boru hattı daha ekonomik, daha kolay, daha sessiz ve az yer kaplayan bir sistemdir. Bakır borular üzerinde, taşıdıkları gazın cinsini gösteren renk kodları bulunur.
Hastanelerin bazı zamanlarda tamirat ve inşası veya yenilenmesi sırasında gaz borularının yanlış döşenmesi, boru hattının nitrojen ile yıkanması, her gaz için ayrı bağlantı kodu veya sistemi kullanılmaması ölümle sonuçlanan kazalara neden olmuştur. İstenmeyen kazaların önlenmesi için boru hattı ve bağlantılarına yönelik uluslararası standartlara uygun ulusal standartlar ve yasal düzenlemeler yapılması gereklidir.
Boru hattı üzerindeki herhangi bir işlemden sonra hatlar mutlaka oksijen analizörü (algılayıcı) ile kontrol edilmeli, doğru gazın doğru hatta olduğu kesinleştirilmelidir.
Yıllar içinde boru hattında yıpranma, aşınma, partikül birikimi vs. olabilir. Bu durum yetersiz gaz akımı yanında anestezi cihazı ve ventilatörlerin bozulmasına neden olabilir.
Hastanelerin gaz sunum sistemleri operasyon odasında tavandan sarkan hortumlar ya da karmaşık eklemli kollar şeklinde görülür. Anestezi cihazı, boru sistemlerinin çıkışlarına renk kodlu hortumlarla bağlıdır.
Hortumların diğer ucu anestezi makinesine başka birinin yerine kullanılamayan ve yanlış hortumun kullanılmasını önleyen bir çap indeks emniyet sistemi (çigs) ile bağlanır. Böylece yanlış bağlantı riski ortadan kalkar.
Anestezi cihazlarının çoğu oksijen, azot protoksit (nitröz oksit) ve hava içeren gaz girişlerine sahiptir. Cihazlarda boru hattından gelen esas gaz kaynağı için ayrı, tali gaz kaynağı olan yedek silindir için ayrı girişler bulunur. Makinelerin, bir tanesi boru hattı basıncı, bir tanesi de silindir basıncı için olmak üzere iki gaz giriş basınç manometresi mevcuttur.
Anestezi cihazı üzerinde gaz basıncının düştüğünü gösteren sesli ve ışıklı alarm sistemleri bulunmaktadır. Medikal gaz kaynakları ve boru sistemleri sürekli olarak merkezî ve yerel alarm sistemleri tarafından kontrol edilmektedir.
Yedek Gaz Silindirleri
Gaz boru sisteminde problem veya yetersizlik olduğu durumlarda kullanılmak üzere anestezi cihazının arkasında, silindir taşıyıcılar üzerinde yerleşmiş olan oksijen ve azot protoksit silindirleri, yedek gaz silindirleri (E-silindir, tüp) olarak adlandırılır.
Medikal gazlar (genellikle azot protoksit ve oksijen ) ameliyathanelerde molibden çelikten yapılmış E-silindirlerde bulundurulur. Bu silindirler her zaman acil durumlarda kullanılır.
Yedek gaz silindirleri, kullanılmadığı durumlarda kapalı tutulur. Her ülkenin, bu silindirlerin yapımı ve kullanımına ait kural ve standartları vardır. Hafif olmaları için molibden çeliğinden yapılır ve belirli zaman aralıkları ile bazı dayanıklılık testlerinden geçirilir.
Silindirlerin içlerindeki gazın cinsine göre farklı renkte boyanmaları gerekir. Uluslararası renk koduna göre standart tüp renkleri aşağıda gösterildiği gibidir.
Anestezi cihazının tamiri için buraya tıklayınız.
Silindir Girişleri ve Cihaz Üzerinde Silindirlerin Yerleşimi
E- silindirleri anestezi cihazının arka tarafına yerleştirilir ve genellikle boru hattında bir bozukluk olduğunda yardımcı kaynak olarak kullanılır. Bazı makineler iki oksijen silindirine sahiptir. Böylelikle biri değiştirilirken diğeri kullanılabilir.
Bir silindirin anestezi cihazı üzerinde yanlış yere bağlanmasını önlemek için çeşitli yöntemler vardır. E- silindirler için daha çok pin indeks sistemi kullanılmaktadır. Silindir başı üzerinde içinde bulunan gaza göre farklı konumlara yerleştirilen iki çıkıntı (pin) cihaz üzerinde bunlara uygun deliklere girmektedir.
Daha büyük silindirler için farklı yönlerde işleyen vida sistemleri kullanılmaktadır.
Basınç Regülatörleri
Manometre, silindir içindeki gazın basıncını gösterirken regülatör (basınç indirgeyici valf) basınç altındaki gazın daha düşük ve sabit bir basınçla çıkışını sağlar.
Boru hattı gaz dağıtma sistemlerinde bulunan ve nispeten sabit olan basınçtan farklı olarak silindirlerde yüksek ve değişken gaz basıncı bulunur. Bu basınç, gaz akımının kontrolünü zor ve potansiyel olarak tehlikeli hâle getirir. Emniyeti artırmak ve silindirdeki gazların en üst düzeyde kullanımını sağlamak için makinelerde gaz, akım valfinden geçmeden önce, silindirdeki gaz basıncını 45–47 psi’e düşüren regülatörlerden geçirilerek kullanılır.
Boru hattı sisteminden biraz daha düşük olan bu basınç eğer yedek gaz silindiri açık bırakılacak olursa öncelikle boru hattındaki gazın kullanımına imkân verir (boru hattındaki basınç 45 psi’e düşmedikçe). Anestezi cihazı fiyatları böyle bir durumda öncelikle yüksek basınçlı (boru hattındaki 55 psi basınçlı) gazı tercih eder. Boru hattında herhangi bir problem olmadıkça yedek silindirler içindeki gaz kullanılmaz.
Her gaz için yüksek basınç düşürücü valf bulunur. Bunlar gaz basıncı makinenin maksimum emniyet sınırını geçtiğinde örneğin silindirdeki regülatör bozukluğunda açılacak şekilde ayarlanmıştır.
Bazı makinelerde boru hattının basıncını daha fazla düşürmek için iki regülatör kullanılır.
Regülatörlerin, gazın cinsi ve silindirin büyüklüğüne uygun olması ve temiz tutulması gerekir.
Silindirlerin Kullanımında Dikkat Edilecek Noktalar
Silindirlerin güvenle bir kullanılabilmesi için aşağıdaki önerilere uyulmalıdır.
- Silindirlerin üzerinde boş ağırlığı, maksimum basınç, test tarihi, gazın formülü yazılı olmalı veya etiketi bulunmalıdır.
- Silindirlerin kullanımında valflere dikkat edilmelidir. Silindirlerin en zayıf noktaları valfleridir. Silindirin devrilmesi ya da başka nedenlerle valfte kırılma ya da kopma olduğunda gaz hızla dışarı çıkacak ve çıkan gaz silindiri etrafında hızla döndürerek değdiği noktalara (çarpmanın etkisiyle) zarar verecek özelliktedir.
- Silindirlerin valfleri ve bağlantıları makine yağı ile yağlanmamalı ve silindir valflerine yağlı ellerle dokunulmamalıdır. Yüksek basınçlı oksijenle makine yağı patlamalara neden olabildiğinden dikkatli davranılmalıdır.
- Bir silindirin anestezi cihazı üzerinde yanlış yere bağlanmasını önlemek için boru sistemindeki çap indeks sistemine benzer özellikte pin indeks sistemi kullanılmaktadır. Bu güvenlik sistemi anestezi cihazına yanlış gaz kaynağının bağlanmasını önler.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder